گلایُل (از glaïeul در زبان فرانسه) (نام علمی: Gladiolus) نام یک سرده از گیاهان گلدار است. دارای غده مستور از پوشینههای توری یا الیافی و با برگهای پهن که خطی یا شمشیری هستند (gladius در لاتین به معنای «شمشیر» و gladiolus به معنای «شمشیرک» یا «شمشیر کوچک» است).
گلها در یک سنبله قرار گرفتهاند. بدین معنی که بدون دمگل گل بوده و به صورت کم و بیش متراکم در طول یک محور اصلی قرار دارند. این گلها معمولاً به یک سمت سنبله بوده ولی در بعضی از گونههای ایرانی سنبله دوسویه یا دوطرفه نیز دیده میشود. در گونههای ایرانی رنگ گلها از ارغوانی مایل به صورتی تا بنفش ارغوانی تیره تغییر میکند. قطعات گلپوش کم و بیش نامساوی بوده و سه قطعه پائینی اغلب در سمت قاعدهٔ خود خیلی باریک شده و در قاعده به صورت لولهای کم و بیش منحنی به یکدیگر متصل میشوند. میوهٔ این گیاه کپسول با تعداد زیادی دانه است که در بعضی مواقع بالدار هستند.
گلایل شمشیری خودرو، بهبهان
گلایل شمشیری خودرو، بهبهان
گلایول شمشیری خودرو، فروردینماه بهبهان
گلایل شمشیری، فروردینماه بهبهان
این جنس در حدود ۳۰۰ گونه دارد که اکثراً در قسمت گرمسیری و جنوب آفریقا و همچنین در نواحی مدیترانهای پراکنده هستند و در ایران ۵ گونه از آنها یافت میشود [۱]که از این میان میتوان به گونه گلایل شمشیری خودرو در دشتهای بهبهان اشاره کرد.
برگهای زرد برای گل گلایل معمولا نشانه بیماری هستند. گرچه در بعضی موارد ممکن است نشانه این باشد که گیاه در حال آماده شدن برای رفتن به چرخهی زمستانی است. اگر میخواهید مشکل برگهای زرد گل گلایل خود را حل کنید، باید به چند نکته توجه کنید:
1- پیشگیری بهتر از درمان است. بله، این جمله معروف در مورد گیاهان نیز صدق میکند؛ اولین قدم پیشگیری، انتخاب پیازچههای گیاهی قوی و سالم است که در برابر بیماری مقاوم باشند.
بیماریهای گل گلایل
2- یکی از شایعترین دلیلهای برگهای زرد در گلهای گلایل، پژمردگی و پوسیدگی ریشهها است. بیماریهای گیاهی بر پیازچهی گیاه شما تاثیر میگذارند و باعث سیاه شدن مرکز گل و همچنین لکههایی بر سطح آن نیز میشوند. باید پیازچههای بیمار را از باغچه خود حذف کنید. بعد از حذف کردن پیازچههای بیمار تا زمانیکه از سالم بودن خاک مطمئن نشدهاید، پیازچهی سالمی را جای آن نکارید. وقتی که گیاه شما به ارتفاع هفت اینچی رسید، حتما مواد دفعکننده ات را به آن اسپری کنید.
3- متاسفانه بعد از اینکه برگهای زرد را در گلایل خود مشاهده کردید، کار چندانی از شما برنمیآید به همین دلیل باید بسیار مراقب آنها باشید و از آسیب وارد شدن به پیاز گیاه به وسیله خاک نامناسب، بیماریهای گیاهی یا حتی پوسیدگی ریشه به علت آبرسانی زیاد و نامناسب جلوگیری کنید.
اگر شما گل گلایلی دارید که در حال رشد است و ناگهان برگهای زرد در آن مشاهده میکنید و یا شکوفههای آن قبل از شکوفا شدن به رنگ قهوهای در میآیند، به احتمال خیلی زیاد مشکل گل شما ویروس است و باید بدانید که بدترین بیماری که میتواند برای گل گلایل رخ دهد، همین ابتلا به ویروس است. شما به احتمال زیاد مجبور خواهید شد تا پیازچه آن را از خاک در بیاورید، خاک را ضدعفونی کنید و دوباره پیازچهی جدیدی در آن بکارید. پیازچههای خود را در جایی خنک و گرم در دمای2 تا 4 درجه سانتیگراد نگه دارید. حتی میتوانید از مواد خاصی (که با م یک متخصص باید آنها را انتخاب کنید) برای تقویت پیازچههای گیاه خود استفاده کنید.
علاوه بر برگهای زرد مشکل جانوران نیز وجود دارد؛ برای مثال، تریپسها جانورانی هستند که از برگها و شکوفههای گل گلایل تغذیه میکنند. زمانی متوجه میشوید گیاه شما میزبان این جانوران است که شاهد رگههایی از رنگ سفید در برگ و یا شکوفه آنها باشید؛ به خصوص شکوفههایی که هنوز خیلی شکوفا نشدهاند. این جانوران از طریق نفوذ به پیازچهی گیاه اثر خود را میگذارند.
بیماریهای گل گلایل
بعد از اینکه کاملا مطمئن شدید پیازچهی گیاه شما سالم و عاری از هرگونه بیماری و جانور است، میتوانید مراحل کاشت را پیش بگیرید. اگر تا الان متوجه نشدهاید آن را مستقیما به شما میگوییم: مطمئنترین راه برای دور کردن گل گلایل خود از بیماری و برگهای زرد در همان ابتدای کار نهفته است؛ یعنی در انتخاب پیازچهی سالم و مناسب برای کاشت.
بهترین کودهای طبیعی برای گلایل
– خزهی جلبک دریایی: این خزهها اگر که تازه باشند، لازم نیست تا قبل از استفاده شسته شوند. در بازارهای مواد غذایی آسیایی میتوانید آن را تهیه کنید. چه خزه جلبک تهیهی شده شما تازه و چه کمی قدیمی باشد، هر دو برای تقویت خاک بسیار مناسب خواهند بود. مقدار کمی از جلبک دریایی را خرد کنید و 5 گالون آب به آن اضافه کنید. بگذارید برای 2 تا 3 روز درحالیکه خیلی سبک و شل روی آن پوشیده شده است یک گوشه بماند. دو لیوان کوچک از آن، برای گیاهان کوچک، 4 لیوان برای گیاهان متوسط و 6 لیوان برای گیاهان خیلی بزرگ کافی است.
– علفهای هرز: علفهای هرز یکی از بهترین و دمدستترین مواد برای حاصلخیز کردن خاک شما هستند. میتوانید آنها را بچینید، سپس علفهای هرز چیده شده را تکه تکه کنید و در آفتاب خشک کنید. این مواد نیتروژن بسیار زیادی در خود دارند و برای رشد گیاه شما بسیار مناسب هستند.
– کودهای کشاورزی: اگر شما در منطقهای زندگی میکنید که حیوانات در آن پرورش مییابند و یا به چنین منطقهای دسترسی دارید، میتواند از صاحب آنها بخواهید تا مدفوع آنها را به شما دهد و شما از آن به عنوان کود استفاده کنید.
پس از بحث مواد تقویتکننده و کودهای کشاورزی خاک، شما با رعایت 13 نکته طلایی در هنگام پرورش هر گلی از جمله گل گلایل، میتوانید در انتهای کار موفقیت چشمگیری داشته باشید.
1- در تابستان حداقل نیاز است تا هفتهای یکبار گل گلایل خود را آب بدهید. در این فصل گلها آب زیادی از دست میدهند و گلهای گلایل نیز به یک میزان آب کافی برای رشد مناسب نیاز دارند. در فصلهایی که هوا خنک و مرطوب است، میتوانید هر دو هفته گل خود را آب بدهید. به یاد داشته باشید، اینکه به گل خود کمتر از حد معمول آب دهید بهتر از این است که بیشتر از حد معمول آب دهید؛ شما با آب دادن مستمر باعث فاسد شدن پیازچه گل گلایل خواهید شد و از طرفی نیز باعث رشد باکتری میشوید.
2- حتما علفهای هرز را از باغچه خود بیرون بکشید. علفهای هرز برای به دست آوردن مقدار مواد غذایی لازمشان با گیاهان مفید شما رقابت میکنند و اگر برندهی این رقابت باشند غذایی برای گیاه شما باقی نمیماند. همچنین این علفها باعث جذب انواع جانوران آسیبزننده به گیاه شما و بیماریهای مختلف میشود.
3- گلهای خود را از حیوانات دور نگه دارید. اگر شما حیوان خانگی دارید، بسیار محتمل است که سگ یا گربه شما باغچه و حیاطی را که با عشق در آن گل کاشتهاید خراب کنند، پس سعی کنید حیوانات را دور نگه دارید. همچنین احتمال اینکه حیوانات دیگر باغچهی شما را خراب کنند نیز وجود دارد، بنابراین مطمئن شوید که دیوار و یا فنسهای باغ شما ایمن است.
4- گل گلایل خود را مستحکم کنید. گلهای گلایل چون ارتفاع میگیرند و دارای ساقههای بلندی هستند لازم است تا با طناب، چوب و یا میلهای موقعیت آنها در باغچه ثابت و دارای تکیهگاه باشد.
5- گرد و غبار را از روی گل گلایل خود پاک کنید. اگر گلایل را در گلدان کاشتهاید و آن را در داخل خانه نگه می دارید به احتمال زیاد گرد و غبار روی آن مینشیند و لازم است که گیاهان را از شر آنها راحت کنید تا به خوبی بتوانند زیبایی خود را نشان دهند و همچنین نور آفتاب را دریافت کنند. تمیز کردن گیاهان باعث میشود تا از ابتلا به بیماریها و جذب جانوران نیز جلوگیری شود.
6- بعضی از جوانههای سر گیاه را ببرید تا فرایند رشد مفید آنها را در زمان شکوفهدهی تضمین کنید.
7- اگر شما گلایل خود را در باغچه و یا خارج خانه در حیاط و هرجای دیگری غیر از گلدان پرورش میدهید، نتیجه نهایی کار به طور زیادی به محیط اطراف شما، میزان آب باران و وضعیت خاک بستگی دارد. به همین علت عوامل طبیعی را در فرایند پرورش گلایل در نظر بگیرید و بدانید که برای مثال فلان روز باران آمده و نیازی نیست که به گیاه آب بیش از حد بدهید و یا اینکه مدتی است هوا گرمتر شده است و لازم است تا به گلایل خود بیشتر آب بدهید که از خشک شدن خاک آن جلوگیری کنید.
8- برای راحت شدن از شر علفهای هرز بهتر است از مواد مخصوص باغداری استفاده نکنید. بسیاری از این مواد به گیاه خاصی ربط ندارند و وقتی شما آن را به خاک باغچه خود اضافه میکنید، بقیه گیاهان را نیز تحت تاثیر قرار میدهد و به آنها آسیب میزند. به همین خاطر تلاش کنید خودتان علفهای هرز را حذف کنید.
9- اگر در باغچه خود گلهای دیگری به جز گلایل نیز میکارید و آنها به میزان نور و آب متفاوتی نیاز دارند، حتما بین این دو نوع گونه گیاهی فاصله بیندازید تا شرایط رشد یکدیگر را تحت تاثیر قرار ندهند.
برای اطلاعات بیشتر در مورد گل گلایل و آموزش پرورش و نگهداری گل گلایل بر روی
درباره این سایت